کد مطلب:46750 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:45

گنجینه پرسمان » قرآن

چرا خداوند در قرآن، اينقدر از خود تعريف نموده است؟

برادر گرمي! ضمن تشكر از اعتماد و مكاتبه مجدد شما با اين واحد، و آرزوي موفقيت و توفيق روز افزون براي شما.

اولا همان طور كه ميدانيم بين خودستايي و معرفي هايي كه براي هدفهاي مقدس و ضروري انجام ميگيرد، فرق وجود دارد، زيرا زشتي خودستايي ميان عقلاي عالم تا حدي است كه اين مطلب به صورت يك ضرب المثل در آمده است: تزكيه المرء نفسه قبيحه؛ خودستايي زشت و ناپسند است. زيرا سرچشمه اين عمل ناپسند، عدم شناخت خويشتن و گاهي ناشي از غرور و غفلت و خود برتر بيني و تفكرات جاهلي و انگيزههاي ديگر ميباشد. چنين اوصاف و صفاتي نسبت به خدامحال است. علاوه بر اين كه خدا در قرآن ما را از خودستايي منع فرموده است: فلا تزكوا انفسكم هو اعلم بمن اتقي؛(1) پس خودستايي نكنيد، چرا كه او پرهيزگاران را بهتر ميشناسد.

در روايتي از امام باقر(ع) در تفسير اين آيه شريفه آمده است: هيچ كس از شما نبايد به فزوني نماز و روزه و زكات و مناسكحج و عمره افتخار كند، زيرا خداوند پرهيزگاران شما را از همه بهتر ميشناسد.(2)

اما گاهي از اوقات ضرورتهايي ايجاب ميكند كه انسان با تمام امتيازاتي كه دارد، خود را معرفي كند. حالا اين مطلب را درباره خدا در نظر بگيريم، كه نه قابل رؤيت است و نه قابل توصيف، مگر اين كه از ناحيه خدش توصيف و معرفي شود، چرا كه بدون آن ممكن است هدفهاي مقدسي پايمال گردد. و حتي حرفهاي ناروا و شرك آلودي به خدإ؛ ّّ نسبت داده شود. در نتيجه ميان اين گونه سخنان، با خودستايي و تزكيه نفس تفاوت بسيار است. نمونه اين سخن، خطبه امام سجاد(ع) در مسجد شام است. كه ميخواند خود و خاندانش را به مردم معرفي كند، تا توطئه بني اميه در زمينه خارجي بودن شهيدان كربلا عقيم گردد. در روايتي از امام صادق(ع) ميخوانيم: هنگامي كه از مسئله ستايش خويشتن سوال كردند، فرمود: گاه به خاطر ضرورت هايي لازم ميشود، سپس به دو مورد از سخنان انبيا(ع) كه در قران آمده است، استدلال كرد: نخست حضرت يوسف(ع)كه به عزير مصر پيشنهاد كرد او را خزانه دار كشور مصر كند،

و افزود: من نگاهبان آگاهي هستم، و ديگري در مورد پيامبر بزرگ خدا، هود(ع) است كه قوم خود را مخاطب ساخته و گفت: من براي شما خيرخواه اميني ميباشم.(3)

اگر خدا گاهي در قرآن به تعريف و معرفي خود پرداخته، به جهت حكمت و مشيت الهي و تبيين هدفهاي مقدس و ضروري و تنزيه از هر گونه شرك و افكار خرافي در نزد جاهلان و زور گويان خرافه گو و مشرك ميباشد.

تعريف از خود براي موجودات، غير ازخدا زيبنده نيست، چون داراي كمالات اعطايي هستند، نه ذاتي.

خودستايي براي كسي كه از نطقه گنديده به وجود آمده، بسيار زشت است، ولي كبريايي بر خدا كه كمال مطلق است، زيبنده است، نبايد كارهاي خدا را با بشر مخلوق و مفلوك مقايسه نمود، ملائكه به چه چيز بنازد؟ به كمالي كه خدا داده است؟

پي نوشتها:

1 - نجم ( ) آيه 32.

2 - نور الثقلين، ج 5، ص 165.

3 - ايت اللَّه مكارم شيرازي، تفسير نمونه، ج 3، ص 412 - 416 و ج 22، ص 535 - 545، با تلخيص.